Rivierkreeftjes als alternatief voor palingvissers
De Amerikaanse rivierkreeft, ook wel rode rivierkreeft genoemd, werd in 1985 voor het eerst waargenomen in Nederland. Omdat de Amerikaanse rivierkreeft in Nederland nauwelijks te maken had met natuurlijke vijanden, kon deze soort een explosieve groei doormaken met lokaal zeer hoge aantallen. De verspreiding van de Amerikaanse rivierkreeft is nu nog grotendeel beperkt tot het westen van het land, delen van Brabant en Gelderland. Ook in de stadsgrachten van Amsterdam, Breda, Den Haag, Gouda, Hilversum, Rotterdam en Utrecht krioelt het inmiddels van de kleine kreeftjes. En ook in het ‘Groene Hart’ van Holland is het beestje prominent aanwezig. Per hectare oppervlaktewater wordt soms zelfs tot 800 kilogram Amerikaanse rivierkreeft aangetroffen.
Foto: Sandra Zeilstra, AD
De natuur heeft tijd nodig om het natuurlijke evenwicht te herstellen. Natuurlijke vijanden zoals buizerds, eenden, futen, kraaien, meeuwen, muskusrat en reigers leren langzaam hoe ze rivierkreeftjes moeten openbreken en opeten. In Nootdorp kan men bijvoorbeeld genieten van het spektakel dat meeuwen de rivierkreeftjes van grote hoogte op het asfalt laten vallen om ze daarna in stukjes te kunnen verorberen. Ook de blauwe reiger, die vaak als een standbeeld aan de slootkant staat, weet inmiddels wat voor lekkernij deze rivierkreeftjes zijn. Langzaam past de Nederlandse natuur zich aan, maar het zal zeker nog even duren voordat een nieuw natuurlijk evenwicht wordt bereikt.
Tot die tijd is de rode rivierkreeft een plaag die aanzienlijke schade aan ons milieu en onze natuur kan toebrengen. Het rode rivierkreeftje is verantwoordelijk voor het verdringen van bestaande inheemse soorten zoals de Europese rivierkreeft, de kleine watersalamander, verschillende soorten kikkers en vissen. Het beestje graaft kleine gangetjes in oevers, kades en dijken waardoor deze aanzienlijk verzwakken. Door al het gewroet van deze beestjes raken de sloten sneller verstopt met bagger waardoor een goede afvoer van hemelwater in gevaar komt. Al met al zijn deze kleine rivierkreeftjes verantwoordelijk voor een economische schade van ongeveer 110 miljoen Euro per jaar.
Topkoks zetten rode rivierkreeftjes op het menu
Enkele beroepsvissers zien wel mogelijkheden omdat de Amerikaanse rivierkreeft een waarlijke delicatesse is. Door de commerciële vangst van deze kreeftjes snijdt het mes aan twee kanten: de waterschappen willen graag van deze rivierkreeftjes verlost worden en de binnenlandse beroepsvisserij heeft een ideaal alternatief voor het tekort aan paling.
De Reeuwijkse visser Hans van der Laan heeft het vangen van de rode rivierkreeftjes tot zijn beroep gemaakt. Jaarlijks vangt hij rond de Reeuwijkse plassen ongeveer 3.000 á 4.000 kilo kreeftjes. “De vraag is vele malen groter dan het aanbod. Mijn kreeftjes gaan naar de allerbeste restaurants. De smaak is geweldig, daar kunnen Spaanse of Chinese kreeftjes niet aan tippen'', zegt Van der Laan in het Algemeen Dagblad. “Ik heb alle topkoks in mijn boot gehad, ze vinden het een geweldig product."
Beroepsvisserij op rivierkreeftjes, een kans én een oplossing?
Echter, omdat de Amerikaanse rivierkreeft sinds 3 augustus 2016 aan de EU-lijst van invasieve exoten is toegevoegd, zijn vangst en handel in rivierkreeftjes nu verboden. Na een noodkreet van de Reeuwijkse beroepsvisser Hans van der Laan, heeft staatssecretaris Martijn van Dam (Economische Zaken) besloten om de vangst van rivierkreeftjes te gedogen totdat Nederland een beheerplan voor de Amerikaanse rivierkreeft heeft ingediend bij de Europese commissie.
“De nieuwe EU-regels tegen het verspreiden van exoten zoals waternavel, beverrat en de rode rivierkreeft zijn op zich verstandig", zegt Hans Middendorp, vicevoorzitter van de Algemene Waterschapspartij en visserijbioloog. “Maar er zijn al zo veel rode kreeftjes in Nederland Waterland, dat we in ons land de natuurschade alleen nog kunnen beperken door zoveel mogelijk kreeftjes weg te vangen. Bovendien zijn de kreeftjes een kans voor de beroepsvisserij nu de paling steeds zeldzamer wordt”.
Het vangen van rode rivierkreeftjes biedt een duidelijke win-win situatie. Als de schadelijke kreeftjes deels worden weggevangen, krijgen andere waterdieren meer kans en worden sloten en andere wateroppervlakten niet zo snel kaalgegeten. Op dit moment zijn slechts enkele vissers volledig gericht op het vangen van deze rivierkreeftjes. Echter door de enigszins onduidelijke regelgeving twijfelen veel beroepsvissers om de stap naar het vangen van de rivierkreeftjes te maken. Het omschakelen naar de kreeftenvangst vereist een investering in geld en kennis. Daarom willen zij duidelijkheid over de EU-exotenverordening 1143/2014. Mag er straks nog worden gevist op rivierkreeftjes als Nederland eenmaal een beleidsplan in Brussel heeft gedeponeerd?
Hans Middendorp is consultant Water, Strategie en Ruimtelijke ontwikkeling. Hans adviseert vooral waterschappen, provincies en gemeenten.
Reacties