Waterbeheer in de agrarische sector
Zoals we allemaal weten zijn de agrarische bedrijven in Nederland afhankelijk van een optimaal waterbeheer. Te veel water betekent dat het land onbewerkbaar wordt of het vee niet in de weide kan staan en te weinig water betekent weer dat de gewassen niet groeien en dat men het vee moet bijvoeren. Dus elk agrarisch bedrijf is afhankelijk van een goed watermanagement zodat in de eerste plaats de kosten beheersbaar blijven.
In de agrarische sector is de laatste jaren een ware innovatieslag gaande op het gebied van waterbeheer. Men wil minder afhankelijk zijn van de waterschappen en men wil tegelijkertijd het hoofd kunnen bieden aan de veranderende klimatologische omstandigheden. Deze innovatie systemen bieden uitstekende oplossingen op het gebied van waterbeheer en verhogen de kwaliteit van de landbouwgrond en de weides.
Peilgestuurde drainage
Met peilgestuurde drainage kan men het afvoeren van overtollig hemelwater doseren. Door dit innovatieve systeem heeft het agrarische bedrijf de mogelijkheden om in te spelen op de weersomstandigheden. Door een beter en effectiever waterbeheer kan men besparen op het watergebruik omdat men in de zomer minder zal beregenen. Met peilgestuurde drainage kan ook het grondwaterpeil worden beïnvloed om een optimale agrarische productiecapaciteit te creëren. Een agrarische bedrijf midden in een natuurgebied zal, watertechnisch gesproken, min of meer geïsoleerd worden van dit natuurgebied. Door gebruik van de peilgestuurde drainage wordt de invloed van het bedrijf op de ‘groene’ omgeving zoveel mogelijk gereduceerd.
Onderwaterdrainage
Onderwaterdrainage biedt een aantal grote voordelen. De drainagebuizen worden tot ongeveer 20 cm onder het slootpeil aangelegd. Zo zal in droge perioden het water vanuit de sloot via het drainagesysteem over het land verdeeld worden. Tijdens vochtige periodes zal het overtollige hemelwater via diezelfde drainage sneller worden afgevoerd naar de sloot, waardoor het land bewerkbaar blijft. Het derde grote voordeel geldt vooral voor de agrarische bedrijven die hun activiteiten op veengronden uitvoeren. Door de onderwaterdrainage zullen de veenhoudende gronden vochtig en zuurstofarm blijven, waardoor de veengronden minder snel inklinken. In het meest gunstige geval zal de oxidatie en afbraak van veengronden met de helft gereduceerd kunnen worden.
Drukdrains
Door gebruik te maken van ‘Drukdrains’ kan de agrarische ondernemer het grondwaterpeil in zijn landbouwpercelen onafhankelijk van het slootwaterpeil aansturen. Bij een druk drain worden het drainagesysteem op een gesloten waterreservoir aangesloten waardoor men onafhankelijk van het slootwaterpeil het grondwaterpeil kan regelen. Bij dit systeem heeft men dezelfde voordelen als bij de peilgestuurde drainage. Het grootste verschil met peilgestuurde drainage is echter dat men hier het grondwaterpeil actief kan aansturen.
Subsidies
Zowel de nationale overheid, de lokale overheden en de diverse waterschappen hanteren een subsidieregeling voor het opzetten van agrarische projecten op het gebied van waterbeheer. Hierbij staat de doelstelling centraal dat men streeft naar een effectiever en robuuster watersysteem waardoor minder wateroverlast ontstaat en een grotere beschikbaarheid van water wordt gerealiseerd. Als aan deze doelstelling wordt voldaan kan men een positief effect op de kwaliteit van de bodem en het water genereren. Een voorwaarde hierbij is dat het betreffende project wordt gedragen door minimaal twee partijen en minimaal één agrarische ondernemer of een organisatie die een groep agrarische ondernemers vertegenwoordigd.
Veranderend landschap waterbeheer
Waar in het verleden de regionale en lokale overheden en de waterschappen de touwtjes in handen hadden op het gebied van waterbeheer, ziet men tegenwoordig het initiatief steeds verder verschuiven naar de bedrijfssector en de particuliere sector. Hierbij is het belangrijk dat een breed gedragen en heldere subsidiestructuur beschikbaar is voor de initiatiefnemers van deze projecten. In het verleden is het namelijk wel eens voorgekomen dat de verschillende belanghebbers niet tot overeenstemming konden komen. De provincies en de waterschappen kunnen dit soort problemen voorkomen als zij zich, naast subsidiegever, ook als mediator opstellen. Het Hoogheemraadschap van de Stichtse Rijnlanden gaf het al aan “Samen met de boeren waterbeheer doen is voor een waterschap een hele stap, maar we moeten dit verkennen.”.
Deltaplan Agrarisch Waterbeheer
Het is duidelijk dat het oude model, waar het waterschap alle touwtjes in handen heeft, niet meer voldoet in de huidige maatschappelijke eisen. Het is voor de waterschappen aanbevelenswaardig dat zij, op het gebied van innovatief waterbeheer, nauwer gaan samenwerken met de agrarische sector. Hierdoor ontstaat een breder draagvlak waarbij de gedeelde belangen de innovatieve ontwikkelingen nog meer zullen gaan stimuleren. Dit draagvlak is vooral nodig om het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer tot een goed einde te brengen.
Hans Middendorp is consultant Water, Strategie en Ruimtelijke ontwikkeling. Hans adviseert vooral waterschappen, provincies en gemeenten.
Reacties